Luuk Maas: ‘Leuk om met een andere blik te kijken naar het makersbestand’

De Schrijverscentrale heeft de afgelopen jaren de horizon verbreed. Drie nieuwe doelgroepen van literaire makers zijn aan het schrijversbestand toegevoegd. Luuk Maas, bemiddelaar en adviseur literatuur voor volwassenen, was de afgelopen jaren betrokken bij de verbreding van het auteursbestand. “Het was een avontuur, maar de puzzel is gelegd.”

In 2017 voegde de Schrijverscentrale de Spoken Word-artiesten toe aan het bestand. In 2020 volgden de selfpubbers, schrijvers die in eigen beheer uitgeven, en het afgelopen jaar traden de stripmakers toe. Hiermee is de verbreding van het auteursbestand afgerond. Voorlopig althans.

“Het was heel erg leuk om met een andere blik te kijken naar het makersbestand van de Schrijverscentrale”, zegt Luuk. “Het is een puzzel. Je bedenkt criteria om zoiets subjectiefs als kwaliteit toch min of meer objectief te toetsen. Daarover ga je in gesprek met deskundigen die verstand hebben van de nieuwe groep makers.”

Voorheen waren bij de Schrijverscentrale alleen auteurs welkom met een modelcontract Literair Nederlands Werk bij een uitgeverij. De nieuwe doelgroepen wijken daar vanaf.

Waarom hebben we ervoor gekozen om nieuwe doelgroepen toe te voegen aan ons bestand?
Luuk: “De literaire wereld is steeds in beweging: er komen nieuwe genres en nieuwe soorten makers bij. En we hebben ervoor gekozen om drie van die nieuwe, opkomende groepen van makers toe te voegen aan het bestand.
Als we de stripmakers als voorbeeld nemen: met de opkomst van de graphic novel is de strip volwassen geworden. De strip en de graphic novel bestaan al heel lang, maar het genre wordt steeds serieuzer genomen. Er verschijnen steeds meer graphic novels met een gelaagd beeldverhaal. Het zijn daarmee literaire werken. Dat is al een tijdje aan de gang.

Sommige stripmakers zaten al in ons bestand, omdat ze bij een reguliere, literaire uitgeverij publiceren. Alleen zijn er ook uitgeverijen die zich specifiek op graphic novels richten, en die werken niet met het modelcontract. Dus we wilden graag nieuwe toelatingsvoorwaarden maken, zodat ook deze groep stripmakers via ons op pad kan gaan.”

De combinatie van woord en beeld kan jongeren makkelijker een verhaal binnentrekken

Welke criteria hanteren we voor het toevoegen van de nieuwe groep makers?
“Bij spoken word helpen scouts met het vinden van nieuw talent. De scouts wisselen om de paar jaar voor de diversiteit, zodat er variatie is in bijvoorbeeld de regio waar de scouts vandaan komen. In eerste instantie waren Elten Kiene en Babs Gons onze scouts. Daarna hebben Derek Otte en Roziena Salihu het stokje overgenomen. Nu zijn het Myron Hamming en Teddy Tops.

Voor de selfpubbers, de schrijvers in eigen beheer, hebben we een aantal criteria opgesteld. Wanneer een schrijver hier niet aan voldoet, dan kan de auteur tegen kostprijs een externe beoordeling aanvragen door een ervaren redacteur.

Bij de stripmakers hebben we in samenspraak met een klankbordgroep besloten dat ze zich kunnen inschrijven bij ons wanneer ze hebben gepubliceerd bij één van de volgende vier uitgeverijen: Concerto Books, Oogachtend, Scratch en Sherpa. Kortom: de uitgevers van kwalitatieve graphic novels. Stripmakers die daarbuiten vallen, maar zich toch graag willen inschrijven, leggen we voor aan de klankbordgroep.”

Wat zijn onze ervaringen tot nu toe met de nieuwe groepen makers?
“Spoken word-artiesten en stripmakers worden behoorlijk veel geboekt! Vooral in het onderwijs, waar ze vaak workshops geven. We krijgen enthousiaste reacties van docenten, zowel van basisscholen als middelbare scholen. Een flink deel van de boekingen is in het vmbo: ook iets om blij mee te zijn. Maar er komen ook andere verzoeken binnen. Stripmaker Dido Drachman heeft bijvoorbeeld veel indruk gemaakt met haar lezing op de Indische herdenking in Lochem en Aimée de Jongh heeft voor docenten gesproken op een literatuurstudiemiddag.

Voor jongeren zijn spoken word en beeldverhalen extra ingangen in de literatuur. Aimée de Jongh zei het mooi toen ik met haar sprak over dit project: jongeren leven in een visuele wereld, daarom kan de combinatie van woord en beeld – zoals graphic novels die hebben – hen makkelijker een verhaal binnentrekken.

In de literatuureducatie gaan lezen en schrijven hand in hand. Een workshop waarin je een eigen verhaal moet bedenken, vergroot je vertrouwdheid met verhalende technieken. En het kan een boost geven aan je talige zelfvertrouwen.”

Workshop striptekenen van Jan Cleijne. Foto: Thomas Nondh Jansen.

Hoe zorgen we ervoor dat deze nieuwe groep makers ook daadwerkelijk actief onderdeel worden van ons aanbod?
“Dat zijn ze al! De nieuwe groepen zijn onderdeel van ons reguliere aanbod en trouwens ook van de literaire wereld in het algemeen. Stripmaker Jan Cleijne is geselecteerd voor Literatour (een campagneweek in februari waarin schrijvers op bezoek gaan in het voortgezet onderwijs) en spoken word-artiest Babs Gons is Dichter des Vaderlands!”

Wat is de volgende stap?
“De literaire wereld staat niet stil, dus wie weet zijn er in de toekomst weer nieuwe makers om toe te voegen aan ons bestand. Maar voor de onmiddellijke toekomst hebben we een aantal groepen op het oog die aan de andere kant zitten van de boeking: de aanvragers, de organisatoren van schrijversbezoeken.

Zo willen we vaker schrijvers naar het MBO sturen en gaan we investeren in schrijversbezoeken aan laaggeletterden (NT1) en nieuwe Nederlanders (NT2). In het voortgezet onderwijs proberen we meer boekingen te realiseren bij andere vakken dan alleen maar Nederlands. Een mooi voorbeeld daarvan is onze campagne Geschiedenisschrijver in de Les, die we samen met de Maand van de Geschiedenis hebben opgezet.”

Luuk Maas neemt na 12 jaar afscheid van de Schrijverscentrale. Hij gaat in januari aan de slag bij het Nederlands Letterenfonds.